De POM Oost-Vlaanderen werkt sinds jaar en dag voortreffelijk samen met de verschillende streekintercommunales in Oost-Vlaanderen. In de Denderstreek is DDS actief en laat haar streek pionieren op het vlak van energiedelen.
Projectmanager Nathan Van Wouwe leidt het project “Gedeelde Energie is Dubbele Energie”, een project mede ontwikkeld in de schoot van Smart Energy Link (SEL). SEL is een Europees Interreg Vlaanderen/Nederland project dat inzet op het ontwikkelen van een methodologie voor energiegemeenschappen op bedrijventerreinen, een hobbelig parcours met juridische, technische en economische obstakels.
De praktische expertise vanuit het project “Gedeelde Energie is Dubbele Energie” kan en zal die methodologie verder stofferen. Lees hieronder het verslag van een boeiend gesprek tussen de POM Oost-Vlaanderen en DDS.
Een even eenvoudige als geniale startvraag: wat houdt “Gedeelde energie is dubbele energie” eigenlijk in?
Heel eenvoudig? Meten is weten! “Gedeelde Energie is Dubbele Energie” is een monitoringsproject. We willen finaal zestig bedrijven hierin ondersteunen. We gaan de producties en verbruiken van bedrijven in groep en op individueel niveau in kaart brengen in een digitaal platform: Energytix.
Vanuit die monitoring kunnen we de deelnemende bedrijven inzicht geven en praktische tips bijbrengen om efficiënter om te springen met energie, maar kunnen we ook bepaalde potenties rond energiedelen en (gezamenlijke) investeringen in hernieuwbare energie in kaart brengen.
Wat was de trigger om het concept “Gedeelde Energie is Dubbele Energie” te initiëren?
Het idee van een energiegemeenschap op het bedrijventerrein Bosveld/Hoogveld in Dendermonde was de trigger voor DDS om na te denken wat de rol van een streekintercommunale moet zijn in dit hele verhaal.
DDS wil haar bedrijven helpen ondernemen en innoveren. LOVITAS BV denkt al langer na over het opstarten van een energiegemeenschap en ondertussen hebben heel wat bedrijven op het bedrijventerrein zich hierbij geëngageerd. We zien hen aldus als een erg sterke partner. LOVITAS BV participeert ook in het Smart Energy Link project van Interreg Vlaanderen/Nederland. Via jullie Interreg programma heeft LOVITAS BV al twee praktische investeringsdossiers ontwikkeld: een publieke laadparking en een mobiel restwarmtenet
De vraag die we ons stelden was hoe we het project op Bosveld/Hoogveld konden verruimen en uitrollen op ons werkingsgebied. De subsidieoproep “Lokale Klimaatactie”, een initiatief van VVSG en het agentschap Binnenlands Bestuur, kwam daarbij op het ideale moment. Samen met LOVITAS en de POM Oost-Vlaanderen hebben we het project “Gedeelde Energie is Dubbele Energie” ingediend en verkregen.
We geloven vanuit DDS sterk dat publiek-private samenwerkingen de investeringen in hernieuwbare energie kunnen kickstarten.
Toch was de gemeente Wichelen jullie eerste concrete case en geen bedrijventerrein?
Juridisch is het mogelijk om energie te delen binnen eenheden met dezelfde titularis. Een energiegemeenschap tussen verschillende bedrijven was de voorbije jaren dus moeilijk, maar wordt in de nabije toekomst wel mogelijk. Om die reden heeft LOVITAS BV in het verleden ook een regelluwe zone ingediend voor Bosveld/Hoogveld. Het juridisch kader van de hogere overheid was niet klaar, dus hebben we de switch gemaakt naar gemeenten.
Met meer dan 11.000 inwoners is Wichelen een kleine gemeente, maar dan wel één met grote ambities. Het lokaal bestuur van burgemeester Kenneth Taylor is op 1 juli 2022 gestart met energiedelen tussen het administratief centrum, de gemeenteloods, 2 gemeentescholen, 2 sportzalen en het woonzorgcentrum. Dit werd ook gekoppeld aan een laadpaal.
Wichelen kreeg ook al snel navolging van Lebbeke, Zele en Dendermonde. De kleinere gemeenten uit ons werkingsgebied voorlopig nog niet, de schaal van de gemeente speelt hierin ook een rol. Maar dit is slechts een kwestie van tijd.
Wichelen wordt dus nu een katalysator voor andere projecten?
Wat steden en gemeenten kunnen, kunnen bedrijventerreinen ook! Om te beginnen biedt Wichelen ons nu een tastbaar resultaat. Het werkt als een soort hefboom voor bedrijven.
Een tweede hefboom kwam aan de oppervlakte bij de analyse van de verbruiken van het gemeentepatrimonium. We merkten dat zo’n monitoring ook per gebouw sterke voordelen oplevert en niet enkel voor de energiegemeenschap in z’n geheel.
Naast een katalysator voor bedrijven moeten we dit ook uitrollen voor steden en gemeenten buiten ons werkingsgebied. We bekijken nu met de andere streekintercommunales hoe we dit systeem provinciebreed kunnen uitwerken.
Heb je een Aha-erlebnis meegenomen uit het project in Wichelen?
Moest ik vandaag opnieuw starten met het uitschrijven van “Gedeelde Energie is Dubbele Energie”, dan zou ik me de eerste zes maanden van het project focussen om ons systeem operationeel te krijgen binnen ons eigen bedrijfsgebouw. Om later het systeem uit te breiden. Eerst leren stappen vooraleer we gaan lopen.
Laten we even stilstaan bij jullie werkwijze? Kan je ons een overzichtelijk stappenplan voorleggen?
Elke case is natuurlijk erg verschillend. Maar stap 1 start met probleemdetectie en het overtuigen van de verschillende bedrijven. Bedrijven hebben meer stuurbare assets dan ze denken, en het zal gegeven de huidige energiecrisis steeds belangrijker worden om dat goed te capteren. DDS kan de bedrijven daarbij helpen. Hoe meer stuurbare assets, hoe beter voor de energiegemeenschap.
Idealiter heb je ook een stap 0: een sterk bestaand wederzijds vertrouwen tussen bedrijven. Maar dat is natuurlijk niet altijd mogelijk. De tweede stap is in feite zo snel mogelijk overgaan tot implementatie: meters plaatsen en inkoppelen in het energiemonitoringsportaal Energytix.
Ons project eindigt bij monitoring, maar dat moet geen beperkende factor zijn. Het is een hefboom om concrete gezamenlijke investeringsprojecten op poten te zetten. Daar kan het Emma Leclercq Fonds van de POM Oost-Vlaanderen weer een helpende hand bieden.
Niet elk bedrijf heeft hetzelfde aantal stuurbare assets. Hoe maak je hierin de juiste keuze tot bemetering?
De kosten voor de bedrijven zijn enerzijds een licentie op het monitoringsplatform, en anderzijds het plaatsen van een specifiek aantal metertjes. De kost voor de licentie van het monitoringsplatform is relatief laag, en wordt via het project “Gedeelde Energie is Dubbele Energie” ook ondersteund.
Het aantal meters dat geplaatst moet worden hangt natuurlijk af van de bedrijven in kwestie. Een erg belangrijke asset is laadinfrastructuur. Dat is een must have. Daarnaast heb je koeling, verwarming en HVAC. Het aantal meters is sterk afhankelijk van de interne procesvoering.
DDS zal als partner ondersteunen in het analyseren van het aantal benodigde meters als we er een gezamenlijk project van kunnen maken. Behelst het enkel individuele optimalisatie, dan laten we de private markt natuurlijk spelen.
Door onze voortrajecten kunnen we het voor bedrijven nu wel erg tastbaar maken dat bemetering van verschillende assets geen weggesmeten geld is. Het levert flinke besparingen op die anders niet aan de oppervlakte komen.
Wat zijn de grootste drempels voor zo’n projecten?
Het juridisch kader biedt nog steeds heel veel vraagtekens, dat zorgt dat je op bepaalde punten ook vaag moet blijven in salesgesprekken. Er ligt nu wel een deadline op tafel waarin energiegemeenschappen operationeel moeten zijn, en Fluvius is klaar. Maar ook de energieleveranciers moeten mee zijn in het verhaal.
De rol van DDS en andere energiemakelaars bij de ontwikkeling van energiegemeenschappen is volgens ons ook erg duidelijk. Het verdienmodel tot uitwisseling is namelijk nog klein, dus een intermediaire overheid kan dat hiaat in de markt opvangen. Dat komt dus enerzijds door de juridische onzekerheid, maar ook door het moeilijk kwantificeren van de zogenaamde “vermeden kosten”.
Kan je daar even dieper op ingaan?
Het beste voorbeeld is het capaciteitstarief. Via het capaciteitstarief moeten bedrijven een inschatting maken van hun belasting voor het net. Als ze dat overschrijden volgen er kosten die hoog kunnen uitvallen. Dat is een goed voorbeeld van een vermeden kost.
Om op dezelfde hamer te blijven kloppen: de samenwerkingsdynamiek is erg belangrijk. In een energiegemeenschap zijn er enkel winnaars, maar de ene partij wint mogelijks meer dan de andere partij. En met die ongelijkheid moeten alle partijen kunnen omgaan.
Dat alles maakt het verdienmodel van energiegemeenschappen nog onzeker. Om het potentieel van die gemeenschappen toch te kunnen aanboren moeten organisaties als DDS in de bres springen. Voor 1 op 1 projecten is het verdienmodel veel duidelijker, daar kan de markt haar rol perfect opnemen.
Op zoek naar meer informatie rond energiedelen op bedrijventerreinen?
Contacteer Pieter-Jan Van De Weghe, manager Smart Energy Link (pieterjan.vandeweghe@pomov.be) of Nathan Van Wouwe, manager GEDE (nathan.vanwouwe@dds-streekregisseurs.be)
